BPA en Zijn ‘Familie’

Wat is BPA?

Bisfenol A, beter bekend als BPA, is een chemische stof die al decennialang wordt gebruikt in de productie van verschillende soorten plastics en harsen. Deze stoffen vind je terug in tal van producten, van waterflessen en voedselverpakkingen tot kassabonnen en zelfs in sommige tandheelkundige sealants. Het gebruik van BPA werd zo alledaags dat het bijna onmogelijk was om eraan te ontsnappen.

Maar in de jaren 90 begonnen wetenschappers en gezondheidsprofessionals te waarschuwen voor de mogelijke gezondheidsrisico’s van BPA. Onderzoek toonde aan dat BPA kan ‘lekken’ uit verpakkingen en producten in ons voedsel en drinkwater. En dat is problematisch omdat BPA een endocriene disruptor is – een stof die ons hormoonsysteem kan verstoren en bijdragen aan verschillende gezondheidsproblemen, waaronder reproductieve stoornissen, hartziekten, en mogelijk zelfs kanker.

De Vervangers: BPS en BPF 

In reactie op de zorgen rondom BPA hebben fabrikanten alternatieven zoals bisfenol S (BPS) en bisfenol F (BPF) ontwikkeld. Deze stoffen zijn qua structuur vergelijkbaar met BPA en werden dus gebruikt in producten die als ‘BPA-vrij’ werden bestempeld. Het idee was simpel: als BPA het probleem is, gebruik dan iets anders. Maar zoals we nu beginnen te begrijpen, is het verhaal niet zo rechttoe rechtaan.

Duik in de Wetenschap 

Laten we even technisch worden, maar geen zorgen, ik ga proberen het zo begrijpelijk mogelijk op te schrijven. Een recente studie, gepubliceerd op de betrouwbare wetenschappelijke website PubMed (dat is de digitale bibliotheek van The National Institutes of Health), heeft licht geworpen op hoe BPA en zijn alternatieven onze gezondheid kunnen beïnvloeden. De studie gebruikte een modelorganisme, het wormpje C. elegans, en cultuurcellen van zoogdieren om de toxiciteit van deze stoffen te analyseren.

Wat de Studie Onthult

De wetenschappers gingen aan de slag met een klein wormpje genaamd C. elegans, dat verrassend veel gemeen heeft met mensen als het gaat om biologische processen, en met cellen van zoogdieren in een laboratorium. Ze wilden begrijpen hoe BPA en de alternatieve bisfenolen onze lichaamscellen beïnvloeden.

De wormpjes die blootgesteld werden aan 1 millimol (een wetenschappelijke maateenheid die de concentratie aangeeft) BPA hadden een aantal problemen. Ze groeiden langzamer, werden niet zo groot, plantten zich minder voort en hun weefsel zag er abnormaal uit. Als de wormpjes werden blootgesteld aan dezelfde hoeveelheid van de vervangende stoffen, inclusief TMBPF (wat gezien wordt als een veiligere vervanger van BPA), hadden ze minstens drie van deze problemen. Bovendien leefden de wormpjes die blootgesteld werden aan alle bisfenolen (behalve BPS) korter en hadden ze meer problemen die passen bij ouderdom, vooral in de zenuwen.

Ze keken specifiek naar mitochondriën en ontdekten dat na blootstelling aan deze chemicaliën de mitochondriën minder effectief werkten .Wanneer we het over mitochondriën hebben, praten we in feite over kleine onderdeeltjes in onze cellen die energie produceren. Je kunt ze zien als de batterijen van de cel. In een gezonde situatie gebruiken mitochondriën zuurstof om energie te maken. Wat de onderzoekers ontdekten, is dat na blootstelling aan BPA en BPF, deze mitochondriën niet zo effectief waren. Ze gebruikten minder zuurstof en maakten daardoor minder energie aan dan normaal.

Het lijkt misschien tegenstrijdig dat er na de behandeling met alle bisfenolen, inclusief BPA en BPF, meer ATP in de cellen werd gevonden – ATP is de molecuul die energie draagt binnen de cellen en is een indicatie van energieproductie. Dit kan echter een soort stressreactie van de cellen zijn, waarbij ze proberen om meer energie te maken om de schade te compenseren die wordt veroorzaakt door de bisfenolen.

Dit effect op de energieproductie had een negatieve impact op de cellen. Meer bisfenolen leidden tot een afname van de levensvatbaarheid van de cellen. Dit betekent dat wanneer de cellen werden blootgesteld aan hogere concentraties bisfenolen, er meer cellen doodgingen.

Het is dus niet zo dat de bisfenolen de cellen meer energie gaven in een positieve zin; eerder zorgden ze voor een verstoorde energiehuishouding die uiteindelijk schadelijk was voor de cellen. Dit is een belangrijk detail omdat het laat zien dat hoewel er meer energie aanwezig leek te zijn, de algemene gezondheid van de cellen verslechterde.

Dit suggereert dat ‘BPA-vrij’ niet automatisch ‘veilig’ betekent. TMBPF, een stof die werd aangeprezen als een veilig alternatief, was zelfs de enige die zorgwekkende verhogingen van schadelijke zuurstofdeeltjes en openingen in de mitochondriën veroorzaakte.

Wat Betekent Dit Voor Jou? 

Dit onderzoek onderstreept een belangrijk punt: als het om chemicaliën gaat, is vervanging niet altijd verbetering. Het is essentieel om kritisch te blijven over de materialen die we dagelijks gebruiken, zelfs als ze op het eerste gezicht veilig lijken. Als consumenten moeten we geïnformeerd blijven en soms voorbij de marketing kijken om te begrijpen wat echt in onze producten zit.

Slimme Stappen Richting een Gezondere Toekomst

Nu je de ogen hebt geopend voor wat er schuilgaat achter de schermen van ‘BPA-vrij’ labels, vraag je je misschien af: “Moet ik nu alles wat van plastic is in mijn huis vervangen?” Geen paniek. Het is niet noodzakelijk om een grote schoonmaak te houden en al je plastic spullen weg te gooien. Een doordachte aanpak is hier de sleutel.

Begin bijvoorbeeld met de items die je het meest gebruikt en die in direct contact komen met je eten en drinken. Een eenvoudige eerste stap is om plastic bewaarbakjes te vervangen door glazen potjes of bakjes. Glas is niet alleen vrij van bisfenolen, maar het is ook duurzaam en recyclebaar, waardoor het een vriendelijke keuze is voor je gezondheid.

En wat dacht je van je trouwe drinkfles? Die gaat overal met je mee, dus dit is een uitstekende kandidaat voor een gezonde upgrade. Overweeg een fles – je drankjes smaken beter en je vermindert je blootstelling aan ongewenste chemicaliën.

Door bewust te kiezen voor gezondere alternatieven, zet je positieve stappen naar een betere toekomst, niet alleen voor jezelf, maar ook voor de komende generaties. En onthoud: verandering hoeft niet in één keer. Het is een geleidelijke reis naar een gezonder leven, en elke kleine aanpassing telt mee.

Liefs, Sabine